Okręgowy Inspektorat Pracy w Katowicach przypomina, jak ważne jest podejmowanie pracy zgodnie z przepisami i w bezpiecznych warunkach. W okresie letnim wielu młodych ludzi rozpoczyna swoją pierwszą pracę – często sezonową lub dorywczą. To dobry moment, by poznać podstawowe informacje dotyczące form zatrudnienia oraz związanych z nimi praw i obowiązków.
Zatrudnienie pracownicze a cywilnoprawne – kluczowe różnice
Zgodnie z przepisami, wyróżniamy dwa główne typy zatrudnienia:
- Zatrudnienie pracownicze – oparte na umowie o pracę (na okres próbny, na czas określony lub nieokreślony). Reguluje je Kodeks pracy i inne przepisy prawa pracy. Zatrudniony na tej podstawie pracownik podlega szczególnej ochronie, m.in. w zakresie czasu pracy, wynagrodzenia, urlopów i bezpieczeństwa.
- Zatrudnienie niepracownicze – oparte na umowach cywilnoprawnych (np. umowa zlecenia, umowa o dzieło, umowa o świadczenie usług). W tym przypadku relację między stronami reguluje Kodeks cywilny. Umowy te nie zapewniają takiej samej ochrony jak umowa o pracę – np. nie przysługuje urlop wypoczynkowy czy ochrona przed rozwiązaniem umowy bez uzasadnienia.
Kiedy staję się pracownikiem?
Osoba, która podpisała umowę o pracę, staje się pracownikiem z dniem wskazanym w tej umowie jako dzień rozpoczęcia pracy – nawet jeśli dokument został podpisany wcześniej. Warto pamiętać, że forma pisemna umowy powinna zostać zachowana przed rozpoczęciem pracy.
W przypadku umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenia czy umowa o dzieło, nie nawiązuje się stosunku pracy. Oznacza to, że nie wszystkie uprawnienia wynikające z prawa pracy będą miały zastosowanie – a obowiązki stron reguluje jedynie treść zawartej umowy oraz przepisy prawa cywilnego.
Dlaczego warto znać swoje prawa?
Podejmowanie pracy bez znajomości podstawowych przepisów może prowadzić do niekorzystnych i niebezpiecznych sytuacji. Młodzi ludzie często nie są świadomi swoich praw – a to właśnie oni są szczególnie narażeni na nielegalne lub nieuczciwe praktyki zatrudniania. Znajomość różnic między formami zatrudnienia oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy pozwala na świadome i odpowiedzialne rozpoczęcie życia zawodowego.