29 maja 2023 r. odbyło się kolejne szkolenie, zorganizowane w ramach programu profilaktycznego „Przeciwdziałanie negatywnym skutkom stresu w miejscu pracy” dla pracowników, których pracodawca przystąpił do realizacji programu i tym samym dał im możliwość udziału w warsztatach, podczas których uzyskali wiele praktycznych wskazówek, w jaki sposób radzić sobie ze stresem w pracy.
W trakcie szkolenia omówiono zagadnienie stresu, przyczyny i objawy jego nadmiernego występowania, organizacyjne i jednostkowe koszty stresu, zjawisko wypalenie zawodowego, ale przede wszystkim przedstawiono możliwości przeciwdziałania stresowi. Uczestnicy szkolenia poznali podstawowe techniki radzenia sobie ze stresem w miejscu pracy, uczestniczyli w ćwiczeniach relaksacyjnych oraz otrzymali materiały do samodzielnego wypracowania własnych sposobów na stres. Dodatkowo przekazano bezpłatne wydawnictwa Państwowej Inspekcji Pracy o tematyce szkolenia.
W szkoleniu, przeprowadzonym dla dwóch grup wzięło udział ponad 70 pracowników.
***
Stres to nieodłączna część pracy zawodowej, może mieć on różne nasilenie, częstotliwość występowania, pozytywny lub negatywny wpływ na pracowników oraz na jakość wykonywanej przez nich pracy.
Wyróżniamy następujące kategorie najczęstszych źródeł stresu w miejscu pracy:
- przeciążenie ilościowe pracą – gdy pracy jest zbyt dużo;
- przeciążenie jakościowe pracą – gdy praca jest zbyt trudna, a obowiązki skomplikowane;
- niedociążenie jakościowe pracą – to wykonywanie prostych, powtarzalnych, monotonnych czynności. Często jest to praca poniżej możliwości: kompetencji i kwalifikacji pracownika;
- ograniczony zakres kontroli nad pracą – gdy pracownik nie ma wpływu na swoją pracę, nie decyduje o sposobie i czasie wykonywania swoich zadań oraz o doborze współpracowników. Ograniczona kontrola nad pracą związana jest również z nadmierną kontrolą i nadzorem przez przełożonych;
- niejasność roli zawodowej – to sytuacja, w której pracownik nie wie za co odpowiada, nie zna zakresu obowiązków i celu pracy;
- konflikt roli zawodowej – występuje, gdy pracownik ma poczucie, że praca nie pozwala realizować mu się w innych obszarach niż tylko praca. Tego rodzaju konflikt może również wystąpić w sytuacji sprzecznych oczekiwań w stosunku do pracownika: odmienne zdania i zdania ze strony przełożonego i jego zastępcy. To również brak ścieżki kariery, a więc awansu i zaspokojenia ambicji.
- brak wsparcia – to sytuacji braku informacji zwrotnej i pomocy ze strony bezpośredniego przełożonego albo innych zatrudnionych w zakładzie pracy. Brak wsparcia to również brak strategii rozwoju firmy i stanowiska. Takimi typowymi przykładami jest system motywacyjny zorientowany na rywalizację, konflikty między współpracownikami, izolacja pracownika, brak pomocy, utrudniony kontakt z przełożonym, uznaniowe ocenianie i traktowanie pracowników, brak informacji potrzebnych do pracy, brak środków, materiałów, urządzeń potrzebnych do pracy.
- fizyczne warunki pracy – to przeciążenia związane z hałasem, drganiami, zapyleniem, temperaturą i oświetleniem miejsca pracy, źle zaplanowana przestrzeń pracy oraz wymuszona pozycja ciała i ekspozycja na promieniowanie monitorów.
Chroniczne odczuwanie stresu prowadzi do wypalenia zawodowego, zaburzeń zdrowia psychicznego i problemów w życiu osobistym. Pracownik zestresowany pracuje mniej wydajnie i jest bardziej narażony na konieczność korzystania ze zwolnień lekarskich. Taki stan wpływa na spadek zaangażowania pracowników w pracę, negatywną atmosferę w zespole, może również źle wpływać na wizerunek firmy.
Czy pracodawca ma obowiązek przeciwdziałania stresowi w miejscu pracy?
Zarządzanie stresem nie jest dla pracodawców jedynie obowiązkiem moralnym i dobrą inwestycją, jest to wymóg prawny określony w Dyrektywie Ramowej dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy 89/391/EWG.
Zgodnie z art. 5 ww. dyrektywy „pracodawca ma obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa
i zdrowia pracowników w każdym aspekcie związanym z pracą”. Natomiast art. 6 stanowi, że „w ramach swoich obowiązków pracodawca podejmuje środki niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, w tym zapobiegania ryzyku zawodowemu oraz dostarczania informacji i szkoleń, jak również zapewnienia niezbędnej organizacji i środków. Pracodawca jest wyczulony na potrzebę dostosowania tych środków w celu uwzględnienia zmieniających się okoliczności i dążenia do poprawy istniejących sytuacji”.
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy „pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki”.